Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí BMJ Oncology, các trường hợp ung thư khởi phát sớm ở những người dưới 50 tuổi đã tăng 79% trên toàn cầu trong ba thập kỷ qua.

Xu hướng thống kê ung thư

Ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu, cướp đi sinh mạng của gần 10 triệu người vào năm 2020. Dẫn đầu là ung thư phổi, chiếm khoảng 18% số ca tử vong do ung thư. Ung thư vú là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 12% tổng số ca ung thư, tiếp theo là ung thư phổi (11%) và ung thư đại trực tràng (10%).

Ung thư thường được coi là căn bệnh của tuổi già, xuất hiện phổ biến ở người cao tuổi. Tuy nhiên, tỷ lệ ung thư khởi phát sớm (tức là xuất hiện ở những người dưới 50 tuổi) đang gia tăng. Các lý thuyết hiện nay cho rằng nguyên nhân có thể bắt nguồn từ các yếu tố như thay đổi chế độ ăn, béo phì, hoạt động thể chất hoặc tiếp xúc với ô nhiễm môi trường.

Một số nghiên cứu đã đề cập đến những xu hướng khu vực và quốc gia về tỷ lệ mắc ung thư (trường hợp mắc mới) và tỷ lệ tử vong ở mọi lứa tuổi, nhưng rất ít nghiên cứu xem xét các bệnh ung thư khởi phát sớm trên toàn thế giới. Nghiên cứu do các nhà khoa học tại Trường Y Đại học Chiết Giang, Trung Quốc dẫn đầu, đã khám phá những thay đổi về gánh nặng của ung thư khởi phát sớm trong những thập kỷ gần đây.

Những thay đổi về ung thư khởi phát sớm

Các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu của Nghiên cứu Gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2019, thu thập thông tin từ 204 quốc gia và khu vực, bao gồm dữ liệu về 29 loại ung thư khác nhau. Qua đó, nhóm nghiên cứu đã tính toán những thay đổi về tỷ lệ mắc mới và tỷ lệ tử vong do ung thư trong giai đoạn 1990 - 2019. Kết quả là các trường hợp mới mắc ung thư ở những người dưới 50 tuổi đã tăng 79% vào năm 2019 so với năm 1990 và hầu hết các trường hợp mắc mới và tử vong này là do ung thư vú.

Các loại ung thư khởi phát sớm có mức tăng mạnh nhất trong ba thập kỷ qua là ung thư khí quản và ung thư tuyến tiền liệt, với mức tăng hàng năm lần lượt là 2,28% và 2,23%. Tuy nhiên, các trường hợp ung thư gan khởi phát sớm theo ước tính giảm khoảng 2,88% mỗi năm trong cùng thời kỳ.

Số liệu về tỷ lệ tử vong cho thấy một bức tranh ảm đạm với hơn 1 triệu ca tử vong do ung thư ở người trong độ tuổi dưới 50 tuổi vào năm 2019, tăng khoảng 28% kể từ năm 1990.

Về mặt địa lý, Bắc Mỹ, Châu Úc và Tây Âu có tỷ lệ ung thư khởi phát sớm cao nhất vào năm 2019, mặc dù Châu Đại Dương, Đông Âu và Trung Á có tỷ lệ tử vong cao nhất. Ngoài ra, phụ nữ tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình cũng bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi các trường hợp tử vong do ung thư khởi phát sớm so với nam giới. Từ những xu hướng này, nhóm nghiên cứu dự báo các trường hợp ung thư khởi phát sớm và tử vong sẽ tăng lần lượt là 31% và 21% vào năm 2030.

Nhóm nghiên cứu cho rằng các yếu tố di truyền có thể tác động đến những xu hướng này, nhưng các yếu tố khác như chế độ ăn không đầy đủ, uống rượu và sử dụng thuốc lá là những yếu tố nguy cơ chính gây ra các bệnh ung thư phổ biến nhất ở những người dưới 50, cùng với việc thiếu hoạt động thể chất, thừa cân và đường huyết cao.

Tuy nhiên, các nhà khoa học lưu ý kết quả nghiên cứu còn nhiều hạn chế: ví dụ, sự khác biệt về chất lượng dữ liệu đăng ký ung thư ở các quốc gia khác nhau có thể dẫn đến số liệu chẩn đoán và báo cáo không đầy đủ. Ngoài ra, tác động tiềm tàng của việc tiếp xúc sớm với các yếu tố môi trường đến những xu hướng này vẫn chưa rõ ràng.